Bewegen of stilstaan?

Bewegen of stilstaan? Het lied is ingestudeerd, de tekst kan uit het hoofd gezongen worden. Het optreden staat voor de deur. Maar dan? Wat doe je tijdens het zingen? Bewegen of stilstaan? Wat kunnen de koorleden? En wat willen ze, willen ze hetzelfde? Of je nu dirigent of koorlid bent, als je je koor wilt regisseren, krijg je vroeg of laat te maken met weerstand. Hoe krijg je alle neuzen dezelfde kant op?

Als een koor mij vraagt een workshop koorregie te komen geven, hoor ik weleens de voorzichtige kanttekening dat er ook wel mensen zijn die het lastig of niet prettig vinden dat ze naast de zang iets extra's moeten doen. Laatst werd ik door zo'n koor uitgenodigd, waarvoor regie nieuw was. Dat is voor mij een uitdaging om aan de slag te gaan. Want er is zoveel mogelijk! Vaak zijn het de kleine dingen die het 'm doen. Een gezamenlijke blikrichting, de focus op het publiek. Een stap naar voren. Allemaal verspreid over het podium staan, waarbij je een andere lichaamsrichting hebt dan je buurman of buurvrouw. Ik vind het heerlijk mensen daar enthousiast voor te krijgen.

Plezier doet weerstand smelten

Dus ik ging aan de gang. Mijn eerste stap was het koor te laten voelen dat ze een team zijn, waarin ieder individu belangrijk is, maar waar de gezamenlijke actie het doel is. De klapoefening is daarvoor een mooi symbool. Het doel is het doorgeven van een klap, in een vloeiend tempo. Het koor staat daarbij in een kring en de koorleden kijken hun rechter buurman aan en geven daarbij één klap in hun handen. Zodra de buurman hem ontvangt, draait hij naar rechts en geeft hij de klap door aan zijn rechterbuurman etc. Het is het doel de klap in een gelijkmatig tempo vlot of heel snel door de hele kring te laten gaan. Als dat goed gaat, kun je de klap de andere kant op laten gaan. Of hij kan heen en weer terug. Of naar de overkant! Met die extra moeilijkheid was het moeilijker om het tempo vast te houden en de klap niet te laten 'vallen'. Maar de póging, de intentie, daar ging het om. Als het hapert, maakt niet uit, wat telt is dat je het oppakt en weer doorgaat! Ik zag vrolijke gezichten. Plezier doet weerstand smelten.

Vervolgens liet ik de koorleden zien wat het effect is van kleine bewegingen. Een mooi begin om met regie te werken is koorleden bewegingen aan te reiken die als vanzelfsprekend uit een lied voortkomen. Als mensen voelen wat de logica is van een bepaalde beweging, verdwijnt doorgaans de weerstand daartegen. Bij het lied 'Morgen zal het vrede zijn' van Marco Borsato was het prachtig om de koorleden verspreid over het podium te laten staan, in een eigen lichaamsrichting. Dit beeld gaf een associatie met de chaos van de oorlogssituatie die in het lied bezongen wordt, en de eenzaamheid die dat met zich mee brengt. De koorleden zeiden ook dat ze nu zelf ook meer voelden waarover ze zongen! De twee solisten liepen tijdens hun solo ieder vanaf een andere plek tussen de mensen door naar voren. Zo ontstond de associatie met zoeken. Met ruïnes. De koorleden draaiden hun hoofd naar de zaal als ze tekst zongen, en draaiden helemaal frontaal bij het refrein. Zo kreeg het refrein ook meer zeggingskracht. De solisten (man en vrouw) eindigden naast elkaar. De vrouw raakte zelfs ontroerd, zoveel zeggingskracht had de beweging voor haar. Van weerstand heb ik die dag verder niets gemerkt!

Koorleden voelen vaak terecht weerstand als ze bewegingen opgelegd krijgen en niet voelen wat de meerwaarde daarvan is. Als een beweging 'klopt' met de tekst of met de muziek, en met de koorleden zelf, dan voelen koorleden eigenlijk vanzelf dat er iets extra's gebeurt. Er ontstaat een theatrale spanning, en precies die spanning maakt een optreden boeiend.

Marijke de Wit - www.marijkedewit.com