Karl Jenkins razend populair bij koren
Karl Jenkins is razend populair bij koren. Zijn eigen website beweert zelfs dat hij momenteel de meest uitgevoerde componist ter wereld is. Waarin schuilt de aantrekkingskracht en populariteit van zijn muziek?
Tussen hier en overal
Veel van Jenkins' werken vallen onder de noemer klassieke muziek met wereldse of etnische elementen. Critici wijzen zijn muziek daarom ook af, maar dat deert Jenkins niet. Hij ziet componeren als een intuïtief proces en hij schrijft om zichzelf te behagen, hoewel zijn werk natuurlijk geworteld is in opleidingen harmonie, contrapunt, fuga en orkestratie. Recensenten ergeren zich omdat er geen label op zijn muziek te kleven valt, voor Jenkins betekent dat universele net een meerwaarde: hij beschouwt zijn muziek dan ook niet als mainstream.
Jenkins werd 70 in 2014
Carnegie Hall New York, National Concert Hall Dublin, Millennium Centre Wales, Royal Albert Hall London, Llangollen International Musical Eisteddfod, Birmingham Symphony Hall, de lijst prestigieuze locaties waar zijn werk gespeeld werd/wordt dit jaar is lang. Je zeventigste mag gevierd worden natuurlijk. Ook in Vlaanderen vinden we talloze concerten terug waar werk van Jenkins op de affiche prijkt: Knesselare, Koksijde, Torhout, Diksmuide, Geel, Turnhout, Bornem, Zemst, St. Amands, Harelbeke, Vichte, Neerpelt, Lommel, Zele.. noem maar op. Jenkins (°1944) werd geboren in het zuiden van Wales, speelde hobo in het National Youth Orchestra of Wales en studeerde muziek aan de Universiteit van Cardiff en aan de Royal Academy of Music in Londen. Hij hield van klassieke muziek, maar ook van jazz. Voor Jenkins betekende componeren via de klassieke weg in de jaren '60 echter moeilijke dissonantie of aleatorische muziek met componisten als Pierre Boulez en Luigi Nono. 'Dat was niet aan mij besteed. Jazz daarentegen was wél tonaal en trok me enorm aan.'
Reclamecomponist
De eerste jaren van zijn carrière speelde Jenkins dan ook piano en hobo in de jazz rockband Soft Machine. Van daaruit rolde hij in de reclamewereld en schreef muziek voor o.a. McDonalds en BMW. In 1994 was Jenkins bezig aan het stuk Adiemus. Op dat moment vroeg Delta Airlines hem ook voor de muziek van hun televisiespot. Jenkins stelde Adiemus voor. Het succes was overweldigend. Het werk werd uitgebreid en tussen 1995 en 2003 verschenen er 7 Adiemusalbums. Het zijn stuk voor stuk verzamelingen met harmonieuze vocale melodieën tegen een orkestrale achtergrond. Opvallend is dat er geen teksten zijn, alleen lettergrepen die door Jenkins zelf bedacht werden: de stem moet louter als instrument functioneren. Op Youtube vind je tal van filmpjes in indrukwekkende choreografieën zoals van de Carmina Slovenica, maar ook Villanella uit Laakdal (Koor van het Jaar 2010-2011 en Amuz, maart 2013) en Carmina uit Ekeren (Koor van het Jaar 2005-2006) leverden dichter bij huis erg mooie producties met deze muziek.
Met Jeugdkoor Villanella zong ik 2 stukken uit de bundel Adiemus voor Koor van het Jaar 2010-2011 en ze zijn me nog steeds bijgebleven. Verrassend hoe mooi iets kan zijn zonder dat de tekst ook maar iets betekent. Nog maar eens een bewijs dat muziek een universele taal is.
- Sanne Deprez, via Facebook
In de Adiemusalbums zijn er invloeden van jazz te herkennen, maar ook van klezmer (instrumentale muziek van de Jiddisch sprekende Joden in Oost-Europa, ook wel Joodse bruiloftsmuziek genoemd) en azan (oproep tot gebed binnen de Islam die wordt uitgesproken door de muezzin vanuit een minaret). Deze invloeden en het feit dat Jenkins geen bestaande taal gebruikte, droeg zeker ook bij tot de universele populariteit van de Adiemusalbums.
Bruikbare thema's
The armed man
Op 11 en 14 november 2014 voerden de koren Couleur Vocale Berchem, Villa Cantando, Capriccio en De Vedel een aantal delen van The Armed Man uit met de Centrumharmonie Geel, in het Great War Remembrance Concert in Geel en Turnhout. De stukken passen zeer goed in een programma rond oorlogsherdenking. Samen met een orkest dat het koor opzweept naar de finale, wordt het een heel bijzonder werk en geeft het een evolutie in oorlogsdreiging weer. Het Sanctus verwijst naar het disciplinaire stappen van een leger. Agnus Dei en Benedictus vormen een grote tegenstelling, het zijn heel lieflijke stukken, die verwijzen naar de rust die we de gesneuvelden toewensen.
- Hildegard Van Oevelen, via Facebook
Requiem
Eigenlijk ben ik geen fan van Jenkins: zijn muziek ligt gemakkelijk in het oor, maar wordt ook snel een beetje langdradig. Om die reden hebben we een act met Japanse drums toegevoegd aan het Requiem. Een deel van het publiek dacht zelfs dat dit er bijhoorde! We plaatsten enkele sfeervolle lampions op de scène, voegden een aparte lichtsetting toe en projecteerden beelden. Bij de beklijvende haiku's – die erg meditatief en kleurrijk zijn - werden dan mooie Japanse prenten getoond. Globaal heeft het publiek -zeker ook de jongeren - daar erg van genoten. En het ruime slagwerkarsenaal maakte indruk. De keuze voor dit Requiem was wat mij betrefd zeker geslaagd! Voor de Chorale Caecilia bleek het interessant om in contact te komen met een andere muziekstijl. Net zoals bij de Carmina Burana heb ik ook hier het gevoel dat het prettig is - zeker ook voor de koorleden - om dit soort werken eens op het programma te nemen.
- Paul Dinneweth, over de concerten met het Requiem van Jenkins op 1 en 2 november 2014 in deSingel
Stabat Mater
Voor ons jubileum was ik voor de start van een nieuw koorjaar op zoek naar een groot werk voor koor dat door de oud-leden op korte tijd ingestudeerd kan worden, mits de huidige leden al een basis kennen. Het Stabat Mater van Jenkins is een werk dat bij het grote publiek zeker in de smaak zal vallen. En de timing is perfect: na een aantal maandelijkse repetities met oud-leden, voeren we het in april - paastijd – uit.
- Jeroen Beckers (Cantitare voert op 26 april 2015 het Stabat Mater uit in Maaseik)
Recept voor succes
Toegankelijke gebruiksmuziek schrijven met insteken uit verschillende culturen, een belangrijke verjaardag vieren, meer dan thuis zijn in de reclamewereld, ...: als je gezongen wilt worden, voeg je deze ingrediënten allemaal samen. Geen gemakkelijk recept, maar het smaakt, dat blijkt. Onder het motto 'Showcase your performance' schrijft Boosey&Hawkes een wedstrijd uit naar aanleiding van de nieuwe uitgave Motets: maak een filmpje van je koor waarop jullie een werk uit Jenkins' nieuwe bundel Motets zingen... Hier alle info In de bib van Koor&Stem vind je de bundel Motets, The Armed Man, het Stabat Mater, Adiemus, delen uit zijn Requiem en ander koorwerk.
Zelf ook iets te vertellen over Jenkins? Hier kan je je bijdrage leveren.
Dit artikel werd ook gepubliceerd in Stemband magazine #2. Abonneer je via www.koorenstem.be/tijdschrift.
