Jules Van Nuffel

Biografie

Leven

Jules Van Nuffel werd geboren in een welgestelde, muzikale familie: zijn vader was burgemeester van de gemeente Hemiksem, en zijn moeder bracht hem de eerste lessen notenleer en piano bij. Als jonge tiener ging hij naar het Klein Seminarie in Mechelen, waar hij zijn muzikale passies verder kon uitoefenen. Zo leerde hij er viool en orgel spelen en werd hij in 1898 benoemd tot organist van de school. In 1901 vatte hij zijn priesteropleiding aan, waarna hij in 1907 door de kardinaal van Mechelen werd gewijd. Bovendien werd hij, dankzij zijn muzikaal talent, aangesteld als muziekleraar van het seminarie, en kreeg hij de expliciete toestemming om lessen te volgen aan het Lemmensinstituut.

Koordirigent

Tijdens zijn studentenjaren werd Van Nuffel al geïntrigeerd door koormuziek. Daarom richtte hij een klein studentenkoor op, dat hij dirigeerde en waarvoor hij composities schreef. Dat zette hem aan om in 1916 het Sint-Romboutskoor op te richten, dat hij tot 1949 dirigeerde. Met dit koor boekte Van Nuffel heel wat successen: het koor werd regelmatig uitgenodigd om kerkelijke diensten aan het Koninklijk Hof te voorzien, en het ondernam vele buitenlandse concertreizen zoals naar Italië in 1934, waar het op de aanwezigheid van de Paus kon rekenen. Bovendien werd Van Nuffel vaak uitgenodigd op internationale congressen van kerkmuziek, omdat hij werd aanzien als een ware deskundige.

Muziekdirecteur

In 1918 werd Van Nuffel aangesteld als directeur van het Lemmensinstituut, een functie die hij bleef uitvoeren tot 1952. Onder zijn vleugels kwam het Lemmensinstituut weer volledig tot bloei na een periode van verval tijdens de Eerste Wereldoorlog. Hij stelde immers menig Vlaamse groten aan, zoals Lodewijk Mortelmans (1868-1952), Flor Peeters (1903-1986) en Staf Nees (1901-1965).

Musicoloog

Daarnaast kan Van Nuffel ook beschouwd worden als één van de grondleggers van de musicologie in België. Zo blies hij nieuw leven in het tijdschrift Musica Sacra, een toonaangevend tijdschrift over liturgische muziek waarvan hij hoofdredacteur werd in 1927. In datzelfde jaar begon hij ook aan de uitgave van de Mechelse polyfonist Philippus de Monte (1521-1603), samen met Van Doorslaer en de befaamde Brusselse musicoloog Charles van den Borren. Samen verzorgden ze gedurende twaalf jaar 31 delen. Dankzij deze wetenschappelijke activiteiten werd Van Nuffel in 1933 tot tot lector benoemd van de Katholieke Universiteit te Leuven. In deze gedaante zorgde hij ervoor dat er in 1943 een volledige musicologie afdeling werd ingericht aan deze universiteit.

Componist

Als componist schreef hij voornamelijk godsdienstige muziek, waarvan een groot deel bestaat uit koorwerken in functie van de bezetting van het Sint-Romboutskoor. Zijn muziek werd door het godsdienstig karakter ook vaak door het gregoriaans beïnvloed, en zijn werk werd goed ontvangen omwille van de originaliteit waarmee hij met deze invloed aan de slag ging. Zijn muziek bereikte daarom ook het buitenland doordat een deel van zijn oeuvre werd uitgegeven door de Duitse muziekuitgeverij Schwann.

Autodidact

Het meest opvallende aan Van Nuffels carrière is het feit dat hij een autodidactische componist was. Hoewel hij tijdens zijn jaren aan het Seminarie en zijn privélessen aan het Lemmensinstituut wel les kreeg van Edgar Tinel, Oscar Depuydt en Alfons Desmet, is hij nooit een officiële, volwaardige leerling aan een conservatorium geweest. Van Nuffel heeft zichzelf echter reeds op jonge leeftijd geschoold door zich in te lezen in werken van Bach, Beethoven, Weber, Wagner, Grieg, Debussy en Benoit.

Koorwerken (selectie)

• 1910-1911. Motet O sacrum convinium in As. SATB a cappella. Uitgegeven door Musica Sacra, Mechelen (1910-1911).
• 1910-1911. Motet sicut credus. SATB en orgel. Uitgegeven door Musica Sacra, Mechelen. 
• 1916. Super flumina Babylonis. SATB en orgel. Uitgegeven door L. Schwann en Edition Peters.
• 1926: Psalm 125: In convertendo Dominus op. 32. SATB en orgel. Uitgegeven door Edition Peters.
• 1937. Ave Maria. SATB. Uitgegeven door Edition Peters.
• 1937. Sub tuum praesidium. SATB en orgel. Uitgegeven door L. Schwann, Düsseldorf.
• 1937. Pater noster. SATB/ SATbarB. Uitgegeven door L. Schwann en Edition Peters.
• 1944. Te Deum in C mineur. SAATTBB en orgel of koperblazers. Uitgegeven door Euprint, Heverlee (2013).