Adriaan Willaert

Biografie

Leven

Adriaan Willaert studeerde rechten in Parijs, maar voltooide die studies niet. Hij kreeg wel een muziekopleiding bij Jean Mouton, die zelf een volgeling van Josquin Desprez was. Willaert trok rond 1515 naar Italië, zoals ook andere meesters uit de Lage Landen in die periode deden. Hij ging eerst naar Rome en daarna naar Ferrara. In 1522 kwam hij in dienst van Alfons I d’Este, hertog van Ferrara en in 1525 werd hij zanger in de kapel van aartsbisschop Ippolito II d’Este te Milaan.

In 1527 werd hij benoemd tot kapelmeester van de San Marco-basiliek in Venetië. Die functie zou hij blijven uitoefenen tot aan zijn dood in 1562. Willaert was de grondlegger  van de befaamde Venetiaanse school, waartoe ook de Gabrieli's en later Claudio Monteverdi gerekend worden.

Componist

Willaert was één van de meest veelzijdige componisten uit de renaissance en vanuit zijn positie in Venetië had hij een grote muzikale invloed in Europa. Enkele van zijn leerlingen waren onder meer Costanzo Porta, Andrea en Giovanni Gabrieli en Cypriano de Rore, die hem zou opvolgen aan de San Marco.

Van Willaert zijn ongeveer 400 werken bekend: 150 motetten, vespers, hymnen en psalmen, acht missen, een 60-tal Franse chansons, 70 Italiaanse madrigalen en instrumentale composities. 

Na zijn overlijden verdween hij uit de belangstelling tot hij in de negentiende eeuw door het hernieuwde Vlaamse historische bewustzijn terug in beeld kwam. 

Chori spezzati

Willaerts werk versmelt kenmerken van de Vlaamse en Italiaanse polyfonie, maar hij introduceerde ook nieuwe elementen. In de San Marco in Venetië musiceerde zijn zangers immers op twee verschillende koortribunes. Door die afstand was er een vertraging in het geluid en was het moeilijk om in de praktijk gelijktijdig te zingen. Zo evolueerde zijn schrijfstijl naar muziek in chori spezzati, gescheiden koren, wat het musiceren in de praktijk vereenvoudigde. Willaert schreef dus antifonale muziek waarbij beide koren na elkaar contrasterende muziek zongen. Het stereo-effect werd populair: andere componisten en zelfs andere kerken namen het gebruik over.  Die introductie van de ‘dubbelkorigheid’ bezorgde Willaert naam en faam. Bovendien leidde het alternerend zingen tot de concertatostijl die in de barokperiode de basis werd van veel composities.

Vocale werken (selectie)

• Vecchie letrose, vierstemmig, beluister het hier.
• Ave virgo sponsa, zesstemmig, beluister het hier.
• Veni sancte spiritus, zesstemmig, beluister het hier.
• Douleur me bat, zesstemmig, beluister het hier.