In the bleak midwinter

Aan de slag

Speciaal voor de repertoiredag in Drongen van 26 september 2015 schreef Sebastiaan Van Steenberge een kerstlied dat meteen in de smaak viel bij alle deelnemers. Een driestemmig, eenvoudig pareltje op de bekende tekst In the bleak midwinter van Christina Rosetti. Een lastminute kadootje voor alle koren die voor Kerstmis nog een extraatje zoeken.

Christina Rosetti

Gewoonweg prachtig is de tekst van de Engelse 19de-eeuwse dichteres en prozaschrijfster Christina Rosetti. Ze werd geboren op 3 december 1830 te Londen en stierf aldaar op 27 december 1894. Net zoals veel van haar werken en gedichten, is deze tekst met een mooie bezielde kerstboodschap dus ook religieus van aard. Onder één of andere vorm zitten ‘het afstand doen van de aardse liefde’ en ‘de verwijzing naar de dood’ veelal vervat in haar gedichten, die steeds doorspekt zijn met een zwaarmoedige tint en geschreven vanuit haar diepgevoelig geloof. Samen met John Donne en William Blake wordt zij gerekend tot de grote mystieke Engelse dichters. In deze compositie gebruikt componist Sebastiaan Van Steenberge enkel de eerste, tweede en vijfde strofe om ze op een brilliante manier in muziek te verklanken. De vertaling vind je gemakkelijk op internet, oa. hier.

De structuur 

Maat 1- 4: inleiding - pianobegeleiding
Maat 5-20: deel 1: voorstelling van het thema, unisono in de sopraan en de alt
Maat 19-23: brug - pianobegeleiding overlappend met het einde van het thema in het koor
Maat 23-39: deel 2: het thema in de sopraan de alt en bas eerst akkoordische blokken, vervolgens éénvoudig contrapuntisch lijnenspel met imitatie in de alt
Maat 38-40: brug -pianobegeleiding overlappend met het einde van het thema in het koor
Maat 41-56: deel 3: het thema in de alt, diepgaander contrapuntisch lijnenspel in de sopraan en de bas met bijhorende imitaties van het thema.
Maat 56-66: coda
Maat 56-57: brug
Maat 58-60: exacte herhaling van maat 54-56 met Give my heart
Maat 60-61: brug
Maat 62-64: de sopraan en de alt unisono met de staart van het thema, de bas de mooie tegenmelodie
Maat 64-64: brug
Maat 65-66: een plagale cadens op my heart met de picardische terts in de pianobegeleiding

Sextoefeningen als inzinger

Iedereen laten kennismaken met de melodie (het thema), is hier vooral een aanrader. Laat alle stemmen unisono de melodie van maat 5 tot 20 eens doorzingen (al dan niet ondersteund door de pianobegeleiding). Creëer een grote aandacht voor de stijgende reine kwint en de dalende reine kwart in de beginmaten. Eveneens maten 13 en 14 vragen een speciale inoefening. Breng gewoon een reeks van stijgende sextintervallen (en vervolgens van dalende sext-intervallen vanuit re-klein ) aan om deze intervallen als een natuurlijk intervalbeweging te laten aanvoelen. Plaats vervolgens de maten 13 en 14 na elkaar. Lukt dit, zet je ze mooi terug in het geheel. Eventueel kan je deze sextoefeningen al integreren in je inzingoefeningen bij het begin van je repetitie.

Het thema en de begeleiding

Zodra elke stem de melodie beheerst, kun je als dirigent de koorleden wijzen op de plaats van het thema in elke stem. Zing het stuk  door met de pianobegeleiding, maar laat alleen de stemmen zingen die het thema hebben. Zo leren alle koorleden wie het thema heeft en wie ondergeschikt is aan het thema als begeleidende stem.

Het instuderen van de akkoordblokken in alt en bariton van maat 23 tot 31, zal vrij vlot verlopen. Plaats tot daar het thema er al boven. Studeer vervolgens maat 32 (tot maat 39) in met de alt. Dit is een kleine imitatie van het thema. Wijs hen op de schoonheid en het belang van de mi b (komende van een gewone mi ). Plaats de sopraan en de alt vervolgens vanaf maat 32 boven elkaar, mooi verwijzend naar de imitatie na slechts één tel. Zodra dat goed zit, kun je de bariton instuderen. Laat de baritons het thema in de sopraan vanaf maat 32 begeleiden. Plaats nu de 3 stemmen samen vanaf maat 32. Indien dat lukt, neem je terug alle stemmen vanaf maat 23 door (eventueel met de 4 maten brug ervoor).

Voor deel 3 (vanaf maat 41), begin je het beste met het herhalen van het thema van de altpartij, met een speciaal aandachtspunt voor de rust in maat 49. Vervolgens studeer je de baritonpartij in van maat 41 tot maat 56. Als dat lukt, laat je de bariton  het thema in de alt begeleiden met aandacht voor de kleine imitaties tussen deze stemmen. Studeer vervolgens de sopraanpartij van maat 41 tot tot 56 in. Besteed eventjes aandacht aan de imitatie in maat 49 tussen alt en sopraan door ze er beiden uit te lichten. Wijs er hen op dat ze in maat 51 en 52 unisono zingen. Plaats vervolgens alle stemmen mooi samen vanaf maat 41 (eventueel met de 3 maten brug ervoor). De coda (maat 56 tot 66) bevat hetzelfde thematisch materiaal als de maten 54-55-56. Dat geeft een grote houvast. Wijs de alten en de sopranen op de unisono in maat 62-63-64. De laatste 2 maten rustig laten voorspruiten uit de derde laatste maat, is nodig om je zangers de kracht en de schoonheid van de laatste 3 akkoorden te laten aanvoelen boven die steunende pianobegeleiding.

Zing vervolgens deel 3 door gevolgd door de coda. Zing vervolgens heel het stuk met de pianobegeleiding door, aandacht hebbend voor de imitaties, de bewegelijkheid van het thema en de tegenmelodieën, de muzikale kleuren, de mooie tekstplaatsing en de sfeer. Veel muzikaal plezier bij dit instudeerproces en bij de uitvoering.